Deze ochtend werd ik wakker en voelde ik een ijskoude
aanwezigheid naast mij in bed. Ik wist meteen hoe laat het was: mijn alter ego
was weer eens op bezoek. Zijn naam is Tym Thos. Tym Thos is een recensent, of
poogt dat toch te zijn. Omdat hij zich verveelde, heeft hij besloten een
recensie te schrijven van
Volmaakt monster, gevolgd door een vooruitblik naar
mijn nieuwe bundel in de vorm van een interview. Wat begon als een doodgewoon spel
van vraag en antwoord, mondde al snel uit in een ordinaire scheldpartij tussen mijn
alter ego en mezelf. Daarop heb ik besloten om Tym Thos te begraven. Zowel
figuurlijk als letterlijk. Hij rust nu ergens in de tuin tussen tientallen
andere skeletten. Zijn laatste woorden lees je hieronder.
Volmaakt monster
is een bundeling van negentien verhalen en tevens het debuut van de Antwerpse
schrijver Tom Thys. De verhalen overspannen meerdere subgenres van de
fantastiek, maar de nadruk ligt op horror en magisch realisme. Deze bundeling
kan beschouwd worden als een dwarsdoorsnede van wat de auteur in de periode van
vijf jaar voorafgaand aan het verschijnen van dit boek geschreven heeft. Bijna
al deze verhalen vonden hun bestemming in schrijfwedstrijden. Enkele daarvan
werden bekroond met een prijs of publicatie in een magazine.
Hierin schemert meteen ook de zwakte van deze bundel door.
Hoewel elk afzonderlijk verhaal een scherp randje heeft, is er onderling geen
enkel verband. Er zit geen lijn, geen overkoepelend thema in dit werk. De
verhalen zijn stuk voor stuk losse flarden die, zo lijkt het wel, willekeurig
uit zijn verbeelding werden geplukt. Het lijkt er sterk op dat de auteur (nog)
niet over een eigen stem beschikt – of dat zijn stem alleszins nog niet luid
genoeg doorklinkt – en zich nog teveel
laat leiden door zijn voorbeelden. Het is niet moeilijk om elementen van
Lovecraft (“De steen van zwart” en “Terra incognita”) en Barker (“Club
Bizarre”) te herkennen, of dichter bij huis: Thomas Olde Heuvelt (“Als een
beest in een kooi” en “Uyuni”). Men zou hieruit kunnen besluiten dat deze jonge
schrijver nog zoekende is.
Deze veronderstelling maakt dat een deel van dit werk
gemakzuchtig en oppervlakkig oogt, terwijl er best enkele interessante vondsten
in zitten. Een voorbeeld hiervan is het verhaal “Droomloos”, over een man die
niet kan dromen en ten onder gaat aan slaapgebrek. Het uitgangspunt is
origineel, maar de vertelling ontbeert maturiteit. Er wordt te vrijblijvend met
begrippen uit de psychoanalyse en antropologie gejongleerd, waardoor het
verhaal aan geloofwaardigheid inboet. Het schenkt niet de voldoening die het
had kunnen schenken als de auteur meer zorg aan de opbouw en thematiek had
besteed.
Van deze strekking zijn er wel meer verhalen; verhalen die aan
de oppervlakte aantrekkelijk lijken door de aparte verbeelding van de
schrijver, maar die de breedte en diepte missen om echt een blijvende indruk
achter te laten: “Honger”, “De Wondertoren”, “De dag waarop ik weer gelukkig
was”, … enzovoort. Daartegenover staan dan weer enkele vertellingen waarin de schrijver
wel degelijk toont dat hij iets te zeggen heeft. Het titelverhaal over een
vrouw in haar menopauze, die een even monsterlijke als figuurlijke metamorfose
ondergaat, is daar een mooi voorbeeld van. Maar ook “Club Bizarre” of “Het huis
Knottnerus” houden de lezer een spiegel voor en doen nadenken over bepaalde
levensvragen. Ze vertonen tevens stuiptrekkingen van Thys’ literaire
aspiraties.
Die literaire aspiraties komen het duidelijkst tot uiting in
contemplatieve paragrafen die als rustpunt gelden in verschillende verhalen. Er
wordt als het ware een pauze ingelast waarin de hoofdpersoon een discussie
aangaat met de lezer over de diepere betekenis van het verhaal in kwestie. Het
verhaal “Voor eeuwig” stelt bijvoorbeeld de rol van kunst in onze hedendaagse
samenleving in vraag. Opvallend aan dergelijke passages is dat ze vaak gewaagd,
verontrustend of op zijn minst deprimerend te noemen zijn. Het blijft echter
zonde dat dit soort beschouwingen slechts sporadisch
voorkomen. Meestal blijft het bij leuk bedachte maar tamelijk luchtige horror.
De spreekwoordelijke uppercut blijft vaak achterwege en dat hoort in wezen toch de
essentie van dit genre te zijn.
Uiteindelijk komt het erop neer dat Volmaakt monster alle kanten uit schiet, zowel inhoudelijk als
stilistisch. Het is boeiend om te zien hoe de auteur als een kameleon zijn
schrijfstijl aanpast aan het soort verhaal dat hij vertelt, gaande van vettige
slapstick en loodzware melancholie tot experimenten met perspectieven en
vertellingen in dagboekvorm. Tegelijkertijd is hij een ongeleid projectiel. En
daardoor ook verrassend. Je weet als lezer nooit wat voor verhaal er zal
volgen, maar anderzijds mis je consistentie, houvast en visie in de bundel als geheel. De gebruikte thema’s lopen sterk uiteen en worden te vluchtig
toegepast. In dat opzicht is het een typisch debuut, waarin vlagen van talent
doorsijpelen, waarin lef en overmoed voortdurend met elkaar in balans liggen,
maar waarin ook de beheersing ontbreekt om van een echt goed boek te kunnen
spreken.
Score: 2,5/5
Hierna volgt een transcriptie van een mondeling interview dat Tym Thos van me afnam.
Beste Tom, ongeveer anderhalf jaar geleden debuteerde je met Volmaakt monster. Binnen enkele maanden
komt je nieuwe boek uit. Kan je zelf een inschatting maken in welk opzicht je
als schrijver gegroeid bent?
Het belangrijkste verschil met Volmaakt monster is dat elk verhaal in mijn nieuwe bundel honderd procent
vanuit mezelf komt. Terwijl mijn debuut slechts een handvol van dit soort
verhalen telt en het overschot eigenlijk een extract is van de schrijvers en
verhalen die ik graag lees, heb ik het gevoel dat ik nu mijn eigen stem
gevonden heb, zoals dat heet. Mijn nieuwe bundel is authentiek en met uiterste
zorg geschreven en samengesteld. Dit houdt onder andere in dat alle verhalen
rond één gemeenschappelijk thema geconstrueerd zijn.
Welk thema?
De invloed van allerlei expressievormen op onze identiteit
en op ons gedrag als individu of als lid van een sociale context. Dit kunnen
mainstream media zijn zoals televisie en boeken, maar ook minder voor de hand
liggende expressievormen zoals bijvoorbeeld tatoeages of kunstwerken. Eigenlijk
is het allemaal begonnen met het verhaal “Voor eeuwig” over de waanzinnige
kunstenaar Samaranq. Daarop heb ik een rechtstreeks en onrechtstreeks vervolg
geschreven en zo is eigenlijk het idee ontstaan om dit thema uit te breiden. Ik
was nieuwsgierig naar de invloed en betekenis van allerlei expressievormen op
ons leven. Die zoektocht viel uiteen in twaalf verhalen waarin telkens een
ander medium het uitgangspunt vormt voor een neerwaartse spiraal van geweld,
seks, middelenmisbruik en verderf in het algemeen.
Klinkt niet bepaald vrolijk.
Dat is het ook niet. Het is een afspiegeling van onze
duistere verlangens, onze verborgen obsessies, het ware gelaat van onze ziel,
zonder maskers, zonder veinzen. Als ik het boek met één kleur zou moeten
omschrijven, dan is het zwart. En misschien ook rood, scharlakenrood, de kleur
van bloed.
Waar haalde je de inspiratie voor je nieuwe bundel?
Op dergelijke stereotiepe vragen antwoord ik liever niet.
Kom op, mensen lezen dat soort dingen graag.
Niet aandringen, alsjeblieft. Volgende vraag.
Euh… zou je eventueel kunnen verklappen hoe de titel van je
volgende bundel luidt?
Serieus? Heb je echt geen zinnigere vragen te stellen?
Ik heb de indruk dat je een beetje nukkig bent omwille van
mijn kritische recensie. Volgens mij heb ik zonet een zinnige vraag gesteld. Over
jouw inspiratie. Maar daar wilde je niet op ingaan.
Jezus Christus, jij solliciteert echt naar een kopstoot. Ten
eerste: contractuele bepalingen verbieden mij om de titel van mijn volgende
boek te verklappen. En ten tweede: als je daarnet beter had geluisterd, had je
het antwoord al geweten. Ik vertelde namelijk dat mijn volgende boek een
voortzetting is van het thema dat reeds in het verhaal “Voor eeuwig” ter sprake
kwam. Ik heb me dus laten inspireren door mezelf. Is dat niet vreemd?
Wat ik vooral vreemd vind is jouw verwaande houding. Je
gedraagt je alsof je de nieuwe Anthonie Holslag bent.
Wat heeft die klungelaar er nu weer mee te maken?
Heb je “Een bloedovergoten dageraad” wel eens gelezen? Dat
is namelijk horror die echt uit het donkerste van de ziel komt en die onder je
huid kruipt. Daar kan jij nog flink wat van leren, meneer Thys. De waarheid is
dat jij nog niet tot aan zijn enkels reikt. Weet je, eigenlijk zou je dankbaar
moeten zijn dat ik jou een platform geef. Dan verkoop je misschien eindelijk
eens een boek, in plaats van de opdringerige zielenpoot uit te hangen op
beurzen waar je jouw rommel door de strot van onschuldige bezoekers probeert te
duwen. Ik durf wedden dat je thuis nog dozen vol onverkochte exemplaren van Volmaakt monster hebt staan.
Denk je dat? Wel, dan moet ik je teleurstellen. Volmaakt monster verkoopt als zoete
broodjes. Het is zelfs zo dat het titelverhaal onlangs vertaald werd naar het
Engels en binnenkort gepubliceerd wordt. Wat heb je daarop te zeggen?
Niet veel. Behalve dat het ongeveer het enige goede verhaal
in de bundel was. Maar goed, het lijkt me verstandig als we het interview hier
beëindigen.
Dat denk ik ook, ja.
